Lê Phổ (1907 - 2001) sinh ra ở huyện Từ Liêm, Hà Đông, Hà Nội, là một họa sĩ Việt Nam. Cha ông là quan đại thần Lê Hoan người giúp sức cho thực dân Pháp đàn áp nghĩa quân Đề Thám. Từ khi còn bé, tuổi thơ của ông đã không được trọn vẹn khi mất cả cha lẫn mẹ và sống cùng anh trai và chị dâu. Từ năm 1925 đến năm 1930, Lê Phổ theo học tại trường Ecole des Beaux-Arts - là một trường đại học mỹ thuật của Đại học Nghiên cứu PSL ở Paris, Pháp. Khi trở về Việt Nam, ông giảng dạy tại École Supérieure des Beaux Arts de l’Indochine ở Hà Nội.
Tác phẩm của Lê Phổ thường được chia thành ba phong cách riêng biệt. Phong cách đầu tiên là từ thời kỳ của ông ấy ở Hà Nội, và sau đó là vài năm đầu tiên của ông ở Paris. Trong các tác phẩm từ thời kỳ này, chúng ta thấy những bức tranh phong cảnh Việt Nam thời trẻ của Lê Phổ, những bức tranh nghệ thuật ngập tràn hoài niệm và lịch sử hào hùng của đất nước. Theo sau phong cách này, người ta thường gọi là thời kỳ Romanet của Lê Phổ, được đặt theo tên của chủ phòng tranh người Pháp, người đã trở thành người quảng bá chính cho ông. Thời kỳ này sẽ kéo dài đến những năm 1960.
Thiếu phụ trong vườn - 1944
Bức tranh được vẽ vào năm 1944, trong thời kỳ Thế chiến II, khi Lê Phổ đã định cư ở Pháp và bắt đầu gặt hái thành công trên trường quốc tế. Dù sống xa quê hương, ông vẫn giữ mối liên kết sâu sắc với văn hóa Việt Nam qua các tác phẩm của mình, thường lấy hình ảnh thiếu nữ, hoa, và thiên nhiên làm chủ đề chính. Thời kỳ này, nghệ thuật Việt Nam chịu ảnh hưởng từ phương Tây nhưng vẫn giữ gìn bản sắc dân tộc, với áo dài và khung cảnh thiên nhiên trở thành những biểu tượng quen thuộc. Bức tranh hiện được lưu giữ trong các bộ sưu tập quốc tế, thường xuất hiện trong các triển lãm về mỹ thuật Đông Dương.
Thiếu phụ trong vườn là một kiệt tác của Lê Phổ, thể hiện tài năng của ông trong việc kết hợp ánh sáng, màu sắc, và bố cục để tái hiện vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam và tinh thần dân tộc. Bức tranh không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một biểu tượng của mỹ thuật Đông Dương, hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại. Với sự tinh tế trong cách xử lý ánh sáng, sự hài hòa trong màu sắc, và cảm xúc sâu lắng, tác phẩm này mang lại một trải nghiệm thẩm mỹ đầy ý nghĩa, tôn vinh vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam và sự gắn bó với thiên nhiên. Nó là minh chứng cho tài năng của Lê Phổ và sự đóng góp quan trọng của ông vào nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại.
Thiếu nữ bên hoa mẫu đơn - 1943
Thiếu nữ bên hoa mẫu đơn được vẽ vào khoảng năm 1943, trong thời kỳ Lê Phổ đã định cư tại Pháp nhưng vẫn giữ mối liên kết sâu sắc với văn hóa Việt Nam. Bức tranh khắc họa một thiếu nữ trong trang phục áo dài truyền thống, ngồi bên một bình hoa mẫu đơn rực rỡ, với một đứa trẻ bên cạnh, có thể là con hoặc em của cô. Chủ đề này tôn vinh vẻ đẹp thanh tao, dịu dàng của người phụ nữ Việt Nam, đồng thời gợi lên hình ảnh gia đình và sự gắn bó với thiên nhiên. Hoa mẫu đơn, biểu tượng của sự giàu sang, hạnh phúc và vẻ đẹp hoàn mỹ trong văn hóa phương Đông, được Lê Phổ sử dụng để nâng cao giá trị của nhân vật trung tâm. Tác phẩm phản ánh tinh thần của mỹ thuật Đông Dương, nơi nghệ sĩ tìm cách hòa quyện giữa truyền thống dân tộc và ảnh hưởng hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh Lê Phổ sáng tác khi xa quê hương.
Gần đây, website của nhà đấu giá Aguttes (Pháp) công bố bức tranh “Thiếu nữ bên hoa mẫu đơn - Jeune fille aux pivoines” của danh họa Lê Phổ được bán với giá kỉ lục là gần 33 tỉ đồng tại phiên đấu giá “Họa sĩ châu Á” diễn ra hôm 6/10/2020.
Uyên ương hý liên - 1943
Uyên ương hý liên là một bức tranh đầy chất thơ, tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu đôi lứa. Uyên ương, biểu tượng truyền thống của sự chung thủy và hạnh phúc gia đình trong văn hóa Việt Nam, được đặt giữa hoa sen - biểu tượng của sự thanh cao và tinh khiết tạo nên một hình ảnh lý tưởng về tình yêu và cuộc sống. Bức tranh mang lại cảm giác yên bình và sâu lắng, như một lời mời gọi người xem chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên và giá trị của tình cảm bền vững. Nó không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một biểu tượng của tinh thần lạc quan và niềm tin vào hạnh phúc, phản ánh tâm hồn nhạy cảm của Lê Phổ trong bối cảnh xa quê.
Tác phẩm gợi lên cảm xúc nhẹ nhàng và ấm áp, với ánh sáng và màu sắc mang ý nghĩa biểu tượng: ánh sáng vàng nhạt là sự sống, màu trắng và hồng của hoa sen là sự thuần khiết, và màu xanh của lá là sức sống thiên nhiên. Bức tranh phản ánh tinh thần của mỹ thuật Đông Dương, nơi nghệ sĩ kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, đồng thời gửi gắm tình yêu quê hương qua hình ảnh quen thuộc của hoa sen và uyên ương.
Canard et Lotus (Uyên ương hý liên) của Lê Phổ đạt khoảng 1,28 triệu USD (1,2 triệu euro), cao nhất phiên đấu giá Magnificence and Regality (Sự tráng lệ và vương giả), diễn ra hôm 7/11/2023 tại Sotheby's Paris. Trước đó, bức họa ước tính 350.000-500.000 euro.