Hoạ Sĩ Vũ Cao Đàm (1908 - 2000) là một cây đại thụ trong làng mỹ thuật Việt Nam giai đoạn nửa đầu thế kỷ XX. Được sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng và lớn lên tại Hà Nội. Năm 1926 - 1931 ông theo học khóa 2 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.
Năm 1939 - 1945, vốn có sở học về đúc tượng đồng, nhưng lại không gặp thời, chính vì vậy ông mà chuyển từ tạc tượng sang vẽ tranh nghệ thuật. Ông vẽ tranh lụa trước, sau đó là sơn dầu. Ngoài niềm đam mê khám phá, lý do chuyển sang vẽ tranh sơn dầu còn là sự bất tiện trong khâu làm và bảo quản tác phẩm. Ông nói: “Tôi thấy tranh lụa bị giới hạn bởi khổ tranh, vì có miếng kính bảo vệ lụa nên không thể vẽ khổ quá được”.
Năm 1946, khi Hồ Chủ tịch sang thăm Pháp, ông Vũ Cao Đàm đến chào và xin tạc tượng Người. Ông là nghệ sĩ Việt kiều đầu tiên và duy nhất tạc tượng Hồ Chí Minh.
Tuy sống ở Pháp nhưng phong cách nghệ thuật của ông là sự kết hợp giữa tư tưởng văn hóa phương Đông và phương Tây với chủ đề Việt Nam. Tranh của Vũ Cao Đàm chịu ảnh hưởng của phong cách nghệ thuật miền Nam nước Pháp ở đỉnh cao của trường phái Ấn tượng.
Mơ mộng - 1940
Bức Mơ mộng của Vũ Cao Đàm là một tác phẩm đặc sắc phản ánh sự giao thoa giữa hồn Việt phương Đông và kỹ thuật tạo hình phương Tây, đặc biệt là dưới ảnh hưởng của chủ nghĩa ấn tượng và tượng trưng.
Dù chịu ảnh hưởng phương Tây, tranh Vũ Cao Đàm luôn giữ được hồn Việt, thể hiện qua gương mặt phụ nữ dịu dàng, áo dài, kiểu tóc, cử chỉ kín đáo.
Hình ảnh người phụ nữ không chỉ là nhân vật cụ thể mà là biểu tượng cho nét đẹp truyền thống, sự yên bình và hoài cổ, thậm chí có tính thiền định.
Không gian trong tranh thường trống trải và tĩnh lặng, như một vùng tâm tưởng thiền môn, gợi đến tranh thủy mặc hay thơ Đường.
Mơ mộng của Vũ Cao Đàm không chỉ là một bức tranh chân dung hay sinh hoạt, mà là một biểu hiện thị giác của thế giới nội tâm sâu lắng và mơ hồ. Tác phẩm kết hợp kỹ thuật hội họa hiện đại phương Tây với tâm hồn Á Đông, tạo nên ngôn ngữ nghệ thuật rất riêng biệt, giàu chất thơ, trầm tĩnh và sâu sắc.
Bói quẻ chân gà - 1930
Bói quẻ chân gà là một tập tục dân gian phổ biến ở nông thôn Việt Nam, đặc biệt vào dịp Tết Nguyên Đán hoặc khi gia đình có việc lớn.
Thầy bói nhìn vào hình dáng chân gà đã luộc chín để đoán điềm lành dữ, tương lai, công danh hoặc vận hạn của người xin quẻ.
Việc Vũ Cao Đàm chọn đề tài này phản ánh mối quan tâm sâu sắc của ông đối với đời sống tâm linh, tín ngưỡng dân gian, và cho thấy ông không chỉ lãng mạn hóa văn hóa Việt mà còn muốn lưu giữ và nâng tầm nó trong mỹ thuật hiện đại.
Bói quẻ chân gà không đơn thuần là ghi lại một tập tục, mà là một biểu tượng cho nhu cầu tìm kiếm định hướng, lời an ủi và niềm tin trong cuộc sống đầy bất trắc. Qua tranh, Vũ Cao Đàm đặt lại vị trí của tín ngưỡng dân gian như một phần thiêng liêng của đời sống tinh thần dân tộc, không bị xem nhẹ hay rẻ rúng. Ông cũng thể hiện mối liên hệ sâu xa giữa con người và cái vô hình, giữa hiện thực và niềm tin - một chủ đề mà ông theo đuổi cả đời.
Bói quẻ chân gà là một trong những tác phẩm giàu chiều sâu văn hóa nhất của Vũ Cao Đàm. Tranh không chỉ mô tả một phong tục dân gian mà nâng nó thành biểu tượng nghệ thuật của niềm tin và thân phận con người, thông qua một ngôn ngữ tạo hình thấm đẫm chất thơ, thiền và hiện đại.
Hát cô đầu - 1941
Bức Hát cô đầu của Vũ Cao Đàm là một tác phẩm đặc biệt, không chỉ về mặt hình thức mà còn về nội dung văn hóa. Tác phẩm này tái hiện một khía cạnh của văn hóa truyền thống Việt Nam - nghệ thuật ca trù thông qua lăng kính thẩm mỹ hiện đại và giàu chất thơ đặc trưng của Vũ Cao Đàm.
Hình tượng cô đầu trong tranh không phải là người hát cụ thể, mà là biểu tượng cho vẻ đẹp của văn hóa Việt cổ truyền, thanh nhã, kín đáo, sâu sắc.
Sự tĩnh lặng trong tư thế, ánh mắt và màu sắc không chỉ miêu tả người phụ nữ nghệ sĩ, mà còn thể hiện tâm hồn dân tộc trầm mặc, đầy cảm xúc nhưng luôn giữ sự tự chủ, tiết chế.
Tác phẩm vừa là một sự ghi nhớ văn hóa, vừa là một lời ngợi ca tinh tế và nữ quyền thầm lặng